Kris Bulder
Een rijke erfenis van een vergeten architect
Dit is het verhaal van de onbekende Groninger tegenhanger van Gerrit Rietveld.
Wie was Kris Bulder? Waarom kent bijna niemand deze architect? En wat maakt zijn werk de moeite waard om het te leren kennen?
Kris Bulder was een architect zonder kapsones, maar met een rijke erfenis. Hij woonde in een door hemzelf ontworpen huis aan de Hondsruglaan 16. Kris Bulder ontwierp in de jaren 1950, 60 en 70 prachtige gebouwen. Een groot aantal staat er nog altijd goed bij, sommige zijn intussen monumenten. De ontwikkeling van Kris Bulder begint bij zijn vader. Henderikus Bernardus Bulder was architect en in dienst bij het architectenbureau van Maarten Gerben Eelkema. Deze laatste is de ontwerper van onder andere het Helperbad en voormalig verzorgingstehuis Eugeria.
Als Eelkema in 1930 op 46-jarige leeftijd overlijdt, zet H.B. Bulder het bureau onder zijn eigen naam voort. Zoon Kris begint in 1952 zijn studie aan de Academie van Bouwkunst in Amsterdam. Dan krijgt hij de kans om in New York voor de Amerikaanse architect Breuer te werken. Terwijl hij zit te wachten op een werkvergunning, overlijdt zijn vader in 1955. Omdat het werk door moet gaan, neemt Kris noodgedwongen en veel eerder dan gepland het bureau van zijn vader over. De overtocht naar Amerika maakt hij daardoor nooit.
Noodgedwongen onderbreekt hij zijn studie en rondt die in 1964 af. Hij heeft dan al een aardig portfolio opgebouwd. In Groningen, maar ook daarbuiten, ontwerpt hij onder meer woonhuizen en industriële gebouwen. Op Schiermonnikoog bouwt en verbouwt hij vakantiehuizen en ontwerpt hij de beeldbepalende supermarkt. De bungalow en villa’s die hij in de jaren 50 en 60 maakt, vele in Helpman, zijn prachtige bouwwerken. Bulder combineert strakke, maar vloeiend opgezette plattegronden en gevels met fraaie, vaak ingewikkelde details. Hij ontwerpt niet alleen de buitenkant maar ook het interieur van zijn woningen.
Een villa van Bulder herken je direct. Hij is plat en rechthoekig, passend bij het functionalisme van na de Tweede Wereldoorlog. Grote glaspuien zorgen voor licht en openheid, zoals de bungalow aan Quintuslaan 16. Soms zie je wat donkergroen of donkerrood, maar Bulders overtuiging is dat kleur pas werkt als je het zo minimaal mogelijk gebruikt. De gevels van zijn villa’s zijn herkenbaar aan het samenspel tussen horizontale en verticale lijnen.
Opdrachtgever en ontwerp zijn voor Kris Bulder niet los van elkaar te zien, vooral als het om woonhuizen gaat. Ondanks de eigenzinnigheid van de architect zijn de villa’s die hij ontwerpt geen autonome kunstwerken, maar gebouwen bedoeld om op een fijne manier in te kunnen leven. Een goede verstandhouding met de toekomstige bewoner is voor Bulder een belangrijk onderdeel van het ontwerpproces. De ziekte van Parkinson dwingt Kris Bulder in 1992 te stoppen met werken. Hij overlijdt in december 2004 op 83-jarige leeftijd.
Fiets een keer naar het zuiden van de stad en vanuit daar door naar Haren en maak een kleine tour langs de gebouwen die Bulder ontwierp. En als je op Schiermonnikoog bent, kijk dan vooral ook even goed om je heen.
Kris Bulder heeft een erfenis nagelaten die de moeite van het benoemen en bekijken waard is.
Woningen die ontworpen zijn door Kris Bulder in Helpman en Haren
Esserlaan 11 en 15
Hondsruglaan 16 (de bungalow waar Kris Bulder zelf in woonde)
Quintuslaan 16 en 18
Helper Esweg 11, 15, 16 en 21
Kamplaan 13, 5, 27 en 26
Domela Nieuwenhuislaan 51, 53, 55 en 20 (uit de verschillen blijkt duidelijk de invloed van de opdrachtgevers)
Thorbeckelaan 29
Hagepreekkamp (het hele parkje van 14 woningen)
Verlengde Hereweg 187 en 188 (nummer 188 was zijn laatste project)
Heide- en Watersteeg 1, Haren
Wilhelminalaan 4, Haren
Purfina tankstation, Rijksstraatweg, Haren (helaas is van het oorspronkelijke ontwerp weinig meer over)
Starttoren aan de Meerweg in Haren
Voor het uitgebreide artikel zie: www.platformgras.nl, met dank aan Chris Zwart van architectuurcentrum GRAS